Krukas repareren bij losgelopen vliegwiel
Mijn krukas en vliegwiel was door een ongelukkige samenloop uitgelopen.
De krukas reparatie van mijn Tomos hield in, dat ik het krom gedrukte stalen spietje uit de krukastap moest halen. En vervolgens het spiegaatje herstellen. En daarna de beschadigde interne conus van het vliegwiel weer fatsoeneren.
1.Eerst de krukas zo gedraaid dat de spie naar boven wijst.
2.Dan voorzichtig met een beiteltje, centerpons en \ of schroevendraaier het spietje rechtop tikken. [Wel in acht nemen dat je op de krukas aan het tikken bent. Dus als je er op gaat slaan is de kans redelijk aanwezig dat je de tap wat krom slaat. En dan is Leiden in last. Dan draait het vliegwiel niet meer normaal rond en kan je het hele blok uit elkaar halen om een nieuwe krukas te plaatsen. Het zei maar gemeld.]
3. De spie kan nu uit het gaatje verwijderd worden. (misschien wat moeilijk maar het gaat.)
4.Even op een wit doekje leggen, anders raak je dat kleine stalen pennetje precies kwijt.
5.Dan zal de opbolling, die ontstaan is, op de krukastap glad gevijld moeten worden. Wel zorgvuldig doen, anders gaat bij weer in gebruik name het vliegwiel slingeren. Als ook dat je hele Tomos gaat trillen. En dan kan je je werk over doen. Loop op het laatst even de krukastap na met een schuurpapiertje en je vinger of het wat is geworden.
6.Daarna het spiegaatje weer recht naar boven draaien.
7.Nu gaan we het uit gelubberde gaatje wat uitboren. Als eerste pakken we een boortje van 2½ mm. Plak het boortje eerst even af, hoever je wilt boren en niet in het wilde weg bezig gaat. Zet`m vast in de boormachine en laat het boortje in het bestaande gaatje zakken. En dan dieper uitboren. ( Ik had het boortje op 5 mm afgetaped.)
8.Als je klaar ben met boortje 2½ , dan na boren met boortje 3 mm.
9.Als het gaatje diep genoeg is kan je op zoek gaan naar een rond pennetje of staafje met een diameter van 3 mm. Je kan natuurlijk ook een stalen pennetje maken van een 3 mm boortje, maar dat heb ik niet gedaan.
10.Ik heb een las elektrode gebruikt van 3¼ mm. Een oude spaak kan ook. Even op zoek gaan. En met een vijltje heb ik 3 mm gemaakt van mijn elektrode doorsnede.
11.Toen de las elektrode in het gaatje van de krukastap gestoken. (En gecontroleerd of hij er ook helemaal in zat) En toen op de juiste maat afgezaagd. ( 2½ mm boven de tap ) Daarna even met een sleutel vijltje de braampjes weg gevijld.
12.Gelieve de spie er weer even uit halen, want het vliegwiel dient nog passend gemaakt te worden.
13.Nu het vliegwiel ter hand genomen en bekeken. Het is een kleine ruïne. De spiebaan halverwege naar opzij uitgelubberd. En ook de conus is opgebold. (Zie 1e foto.)
14.Als eerste maar een rattenstaart (vijl) opgezocht. (De grootste die past) En dan maar weer voorzichtig de oneffenheden in de conus weg gevijld. Altijd even naschuren met een schuurpapiertje (om de vijl gedraaid.)
15.Nu even passen op de kruktap. (Je moet 2 mm, of minder overhouden tussen de buitenkant van het vliegwiel en het eind van de kruktap, anders zit het vliegwiel er onvoldoende ver op.) Er kan altijd nog een verdikking zitten over of weer.
16.Als het vliegwiel er nu goed op zit, druk dan is met duim en middenvinger het vliegwiel heen en weer. Als hij wiebelt dan is de conuspassing nog niet zuiver, dus hij draagt niet goed. Verder werken met de rattenstaart en platte vijl. Totdat het goed is.
17.Vervolgens moet de spiebaan verder uit gediept worden. Zet het vliegwiel in een bankschroef o.i.d. Neem een grote ijzerzaag (of alleen het blad daarvan) en zaag voorzichtig langs beide kanten van de spiebaan (sleuf) een 1 of 1½ mm vore.
18.Als de beide voren er in zitten, dan kan je diagonaal gaan zagen, waardoor je het tussen materiaal weg zaagt. Wanneer het naar behoren goed is, dan kan je het perfectioneren met een sleutelvijltje.
19.En als alles eindelijk klaar is, kunnen we aan de laatste fase beginnen.
20.Wanneer het goed is kan nu het nieuwe 3 mm spietje van 6½ mm lang weer in het opgeboorde gaatje gedrukt worden. En als het goed zit komt het spietje er nu 2½ mm boven uit.
21.Nu kan voorzichtig het vliegwiel er op geschoven worden. De aandacht blijft vereist, omdat op het punt waar het spietje komt te zitten in de spiebaan, het een teer punt is. Controleer of het vliegwiel niet wiebelt als het er helemaal op geschoven zit. Mocht dat zo zijn, dan is het spietje een fractie te lang.
22.Dan is het tijd om de veerring en de M10 moer er op te draaien en de zaak vast te zetten.
23.En nu eerst even de kickstarter er op zetten, tenslotte willen we graag weten of het allemaal weer functioneert, zonder dat deze ramp geld heeft gekost. (alleen tijd)
24.Wel, …. hij doet het weer als voorheen. Als je tenminste alles precies zoals hier boven stond gedaan hebt. Ik wel.
Tot zover beschreven hoe je een uitgelopen vliegwiel aan moet pakken. Ik hoop dat jullie er mee uit de weg kunnen.
Mocht het er nu bij jullie erger uit zien. Dan heb ik nog een andere oplossing. Die zal ik hieronder uit de doeken doen. Ergo, we gaan verder.
Het kan zijn dat het opgeboorde oude spie gaatje bovenaan te ver uitgelubberd is en als je er een nieuwe spie in gestoken hebt, hij veel te veel heen en weer beweegt. Of het kan zijn dat de spiebaan in de conus van het vliegwiel, halverwege een open ruimte heeft gecreëerd, dan is een ander reddingsplan nodig.
25.Ik heb het e.e.a. uitgemeten en daar komt het volgende uit naar voren. Het gaatje in de kruktap zit op 17½ mm van het uiteinde af. Als het vliegwiel op de krukastap zit, steekt het 2 mm buiten de krukastap. (Voorheen ooit gemeten en nu gecontroleerd bij ons andere Tomosje) Daaruit is te concluderen (te berekenen) dat het spietje zich op 19½ mm van de buitenkant van het vliegwiel in de spiebaan bevind. (Als het in bedrijf is).
26.Een andere opmeting geeft aan, dat vanaf de achterkant van de spiebaan tot de buitenkant van het vliegwiel er een lengte is van 31 mm. Als je nu die twee getallen van elkaar aftrekt, t.w. 31 - 19½ = 11½ mm. Dat is ruim voldoende om achter het eerste spiegaatje een 2e gaatje te boren.
27.ERGO: We gaan een 2e gaatje boren.. En wel een 3 mm gaatje wat achter het huidige gaatje geboord gaat worden. En wel 8 mm er achter. En voor de precisie en het gemak even terug gerekend. Dat is 17½ + 8 mm te samen, dat geeft 25½ mm. Het nieuwe spie gaatje wordt dus op 25½ mm van het uiteinde van de krukastap geboord.
28.Om het 2e gaatje te kunnen boren moet het volgende gebeuren. Plak een ruw plakbandje achter het bestaande gaatje op de krukastap.
29.Zet een 3 mm boortje (op z`n kop) in het oude gaatje neer. [Kan je zien of het gaatje recht omhoog steekt.] Trek nu twee rechte lijntjes, links en rechts langs het boortje, naar achter en over het plakbandje heen.
30.Trek nu een 3e lijntje tussen die 2 andere lijntjes. Zo, … op dat 3e lijntje moet geboord worden en wel op 25½ mm van af het uiteinde van de krukastap.
31.Zet even een lijntje op die 25½ mm. En opdat kruispunt van het middelste lijntje en de 25½ mm lijn tik je voorzichtig met een scherpe centerpons een center.
32.Gelieve daar niet te slaan (meppen), anders sla je de tap enigszins krom en kan je de hele krukas gaan vervangen. (Gaat het vliegwiel slingeren en Tomos trillen. Etc. etc.)
33.Zo, nu kan er voorzichtig met boortje 1½ of 2 mm een poging gewaagd worden. Dit is een voorgaatje, maar belangrijk. Nu kan je nog wat rommelen. Mocht je wegschieten met je boortje. Gelijk stoppen en opnieuw centeren, anders wordt het altijd een sof.
34.Als het gelukt is met het voorboren (tot 4 mm diep), dan kan je naboren met 2½ en dan met boortje 3 mm. (Wel weer even afplakken tot hoe diep je moet boren (3 mm))
35.Wanneer dat klaar en gelukt is kan de oude (stalen) spie er in gestoken worden. Hij hoort er minstens 2 mm uit te steken.
36.Nu kan de ankerplaat met het elektrische gedeelte weer geplaatst worden. Let op dat je hem minstens op de Bromstand zet.
37.En nu kan voorzichtig het vliegwiel er op geschoven worden. De aandacht blijft vereist.
38.Controleer of het vliegwiel niet wiebelt als het er helemaal op geschoven zit. Mocht dat zo zijn, dan kan het spietje een fractie te hoog er uit komen. (Dan het gaatje iets dieper boren.)
39.Dan wordt het tijd om de veerring en de M10 moer er op te doen \ draaien en vast te zetten.
40.En nu eerst even de kickstarter er op zetten, tenslotte willen we ook nu graag weten of het allemaal weer functioneert, zonder dat deze ramp geld heeft gekost. (alleen tijd)
Wel, …. hij deed het weer als voorheen. Als je tenminste alles precies heb gedaan zoals hier boven staat. Ik wel.
Tot zover beschreven hoe je op een andere manier een uitgelopen vliegwiel aan moet pakken. Ik hoop dat jullie er nu ook mee uit de weg kunnen.
